Beschrijving
Wilp, ijsel – binnenbocht
IJssel Wilp
De klei voor dit bakkie komt uit Wilp. Wilp is een plaats in de provincie Gelderland. Het dorp is de oudste in de gemeente Voorst. Het is vermoedelijk één van de oudste dijkdorpen van Nederland en ligt aan de bandijk van de rivier de IJssel. In vroege schriftelijke vermeldingen staat Wilp als ‘Huilpa’ geregistreerd. Dit betekent ‘bronwater’.
En dorp wat dus gekenmerkt word door water. Het landschap rond het dorp is door de overstromingen van uit de Ijsel een vruchtbare bodem voor de landbouw. Maar door die overstromingen is het moeilijk daar te leven. Vele boerderijen die een lange woongeschiedenis hebben staan dan ook op terpen. Een terp is een soort van kunstmatige heuvel waarom woonhuizen worden gebouwd. Door deze heuvels bleven de huizen dan droog als het water hoog stond en de akkers vol liepen.
De IJssel is een aftakking van de Rijn. De rivier takt bij Westervoort (de IJsselkop) ten oosten van Arnhem af van de Rijn en stroomt in noordoostelijke en later in noordelijke richting naar het Ketelmeer respectievelijk het IJsselmeer.
Deze aftakking is relatief gezien nog jong. Hij onstond na een plotselinge natuurlijke wijziging van de rivierloop van de Rijn. Er zijn verschillende verhalen die deze wijziging zouden kunnen hebben veroorzaakt. Maar mogelijk door dat een bariere bij Zutpen werd doorbroken. Hierdoor kon het water naar het noorden stromen om zo bij het Kethelmeer uit te komen.
Ondanks dat de rivier misschien jong is, is het geen gekke plek. De rivier volgt namelijk een veel ouder dal, IJsseldal genoemd, wat tusen Veluwe en Salland loopt. Zo vormt hij van Deventer tot Hattem de grens tussen Gelderland en Overrijssel
Grondweetje
De klei van deze kopjes is uit het stroomgebied van de rivier de IJssel, afkomstig van de oever van de rivier, op ongeveer een meter diepte. Vaak hebben rivieroevers een zandig karakter, doordat de rivier bij overstromingen afwisselend zand en klei afzet. De klei is één tot twee duizend jaar geleden gevormd, want pas vanaf de Romeinse Tijd ontstond de IJssel als een zijrivier van de Rijn die noordwaarts stroomde. De klei is afkomstig van de binnenbocht van de meanderende IJsel vlakbij Wilp. Daar kwam steeds weer nieuw aangeslibd land met zandige klei bij.