Beschrijving
Wisselspoor Utrecht
Het wisselspoorterrein ligt midden in het centrum van gemeente Utrecht. Naast de 2e Daalsedsijk. Het gebied was tot begin van de 19e eeuw de enige weg tussen Utrecht en Amsterdam. Door de komst van de Amsterdamsestraatweg werd het gebruik minder. Met de aanleg van de aangrenzende spoorverbinding van Utrecht naar Amsterdam en van Utrecht naar Zwolle, ontstond de behoefte aan werkruimte voor onderhoud en bevoorrading langs het spoor. Zo bouwde er vanaf halverwege de 19e eeuw verschillende spoorwegmaatschappijen in het gebied naast de 2e Daalsedijk de benodigde loodsen, schoorstenen en ketelhuizen. Het gebied werd één van de centrale werkplaatsen in Nederland, met als specialiteit het maken van rijtuigen en bagagewagens. Eind vorige eeuw nam het belang van het gebied als Centrale Werkplaats af en kwamen gebouwen leeg te staan. Lang heeft het terrein toen leeg gestaan. Sommige gebouwen werden gesloopt, andere gebouwen verhuurd als kantoor/bedrijf. En er staan nu nog alleen historische gebouwen die een herbestemming hebben gekregen of nog gaan krijgen.
De herbestemming van de panden vallen binnen het nieuwbouw project op het Wisselspoorterrein. Het nieuwbouwproject omarmd de geschiedenis en wilt dus de huidige bestaande gebouwen of elementen die nog terug te zien zijn verwerken in het plan. Al gaat de geschiedenis verder terug dan alleen het spoor terrein, namelijk tot in het Romeinse tijdperk zolas in bijna heel utrecht. Het terrein is een onderdeel van een stroomgordel van de rivier de vecht. Dit is een wat hoger (droger) gelegen gebied met goede condities voor bewoning en landgebruik. Hierdoor was de verwachting dat bij het archeologisch onderzoek er meer uit de Late Middeleeuwen gevonden zou worden dan uit het Romeinse tijdperk. Echter door de komst van de spoorweggerelateerde industrieterrein is het gebied dus danig omgewoekerd dat er niets meer gevonden is. Alleen de resten uit de Nieuwe tijd C, van het spoorwegterrein zijn terug te vinden.
Door de komst van de spoorwegterrein had niet alleen invloed op de grond maar ook op de omliggende gebiedsontwikkeling. Zo zag men aan de andere zijde van de 2e Daalsedijk in de periode van 1880 – 1920 een woongebied ontstaan die voornamelijk bestond uit arbeiderswoningen waarin werknemers van de centrale werkplaats woonde. Dit maakt de Daalsebuurt een stenige buurt die bestaat uit smalle woonstraten met bouwblokken die een ondiepe maat hebben. Waarbij de bebouwing bestaat vooral uit 2-laagse woningen met een kap. Wat je nu nog wel zult herkennen als je door de buurt heen loopt.
De komende 20 jaar zal het aantal inwoners van Utrecht met 100.000 toenemen. Vanwege de hoge druk neemt de behoefte aan nieuwe woningen toe. Het spoorweg terrein van NS biedt daarom veel ruimte voor nieuwe woningen en met een ideale ligging dicht bij het centrum. De locatie is perfect om een prachtige wijk te bouwen. Jaren lang zijn ze bezig geweest met het maken van de plannen voor deze nieuwbouwwijk. Hierbij is er veel rekening gehouden met groen, bewegen, ontmoeten, (deel) mobiliteit en duurzame energieoplossingen. Ook zullen hier culturele en maatschappelijke voorzieningen te vinden zijn, zoals creatieve bedrijvigheid en horeca. Een nieuwe wijk in de duurzaamste gemeente van Nederland, zo wordt Wisselspoor omgeschreven. Inmiddels zijn ze al gestart met de bouw van fase 1 en staat op de planning om in 2022 te beginnen met fase 2. De gehele wijk zou tussen 2026 en 2028 moeten worden opgeleverd.
Grondweetje
De klei is opgegraven tijdens de aanleg van deze woonwijk op het Wisselspoorterrein. Het ligt op de drooggevallen rivier van de Kromme Rijn, waarvan sporen bijna onder de hele stad Utrecht terug te vinden zijn. De Romeinen hebben destijds deze rivier voor hun vervoer en verdediging gebruikt. Deze vormde de natuurlijke grens van het Romeinse Rijk. In de wijk Leidsche Rijn is zo’n twintig jaar geleden in de klei een overblijfsel van een prachtig Romeins schip gevonden. Het is het meest complete Romeinse schip dat ooit ten noorden van de Alpen is aangetroffen. De kopjes zijn gemaakt van de klei uit diezelfde rivier.